INTRO

​

Hoe gaat het, beste lezer?

Hier ben ik weer om mezelf te presenteren en iets te zeggen dat ik al heel lang op mijn borst heb. Ik ben Papiaments (Papiamentu). Ik kom constant uit de mond van mensen om te wandelen, ik stap uit om in de oren van mensen te vliegen, zodat ze op de hoogte kunnen blijven van een klein beetje van alles. Maar de tijd is gekomen om mijn stem te laten horen en mijn hart uit te storten.

 

Veel mensen hacken me elke dag. Sommigen kauwen me op, mengen me met hun speeksel van verschillende vreemde talen; sommigen denken dat ze stijlvol zijn en me constant van alle kanten verdraaien en denken dat ze me iets kunnen leren. Ze behandelen me als een kind. Ze denken dat ze me kunnen verfijnen of upgraden door me onder de cape van 'neologisme' te plaatsen. Daarom ben ik blij dat Djispi mij een beetje ruimte heeft gegeven om in deze column te spreken, zodat ik iets kan vertellen over mijn (turbulent) verleden, mijn (nog steeds) turbulent heden (met alle discussies gaande of ik nog steeds welkom ben of niet op scholen), en ook dat ik kan praten over mijn (schitterende) toekomst. Althans, dat is mijn hoop, dat is wat ik wil en dat is natuurlijk wat ik zeker verdien.

 

Maar voordat we daar aankomen, heb ik je veel te vertellen. Ik heb een lange geschiedenis achter de rug. Ik heb veel te zeggen. Dit is hoe ik mezelf wil ontlasten. En natuurlijk online; op internet. Ik blijf mezelf opleiden om op de hoogte te blijven en te weten welke de meest effectieve media zijn om toch op een gemakkelijke manier de huizen binnen te kunnen dringen. Iedereen moet meer bewust worden van mijn calvarie, zodat ik niet meer hoef te rouwen. Ik heb in tijden van twisters, orkanen, aardbevingen en zelfs tsunami geleefd. Maar elke keer word ik sterker van al deze turbulentie.

 

OK, serieus nu. In de volgende edities vertel ik je over mijn afkomst en vorming. En voor het gemak verwijs ik naar mezelf met mijn voornaam: Papiaments (Papiamentu). Het onderwerp van deze keer is:

 

 

DE SPELLING VAN HET PAPIAMENTS; WAT HOUDT HET IN?

​

Zoals we de vorige keer hebben geïllustreerd, gebruiken we de feitelijke spelling van papiamentu sinds 1981. Spelling is de studie van een bepaalde manier om een ​​taal te schrijven. En zoals we al zeiden, het is in 1983 dat onze spelling in het boek: Orthography of Papiamentu gepubliceerd werd.

 

Papiaments moest dus een beproeving doorstaan ​​met betrekking tot de spelling. We herinneren ons allemaal de verschillende discussies sinds 1918, waaronder het boek genaamd: Papiamentoe i su manera di skirbié (Papiaments en zijn manier van schrijven) en ook het boek dat in 1928 internationale erkenning kreeg, waar de Duitse professor Rodolfo Lenz, die in Chili werkte, zijn onderzoek naar de grammatica van het papiamentu in het boek Papiamento la lengua criolla de Curazao (Papiaments de Creoolse taal van Curaçao) publiceerde . Dankzij de vele campagnes om de correcte spelling van Papiamentu te promoten, en ook het feit dat Papiaments naar school is gekomen, weten velen van ons nu hoe we Papiaments correct moeten schrijven.

​

Echter niet iedereen weet echt wat Papiaments inhoudt. Daarom zullen we het in deze editie hebben over enkele spellingsregels van ons Papiaments.

Volgens de meeste taalkundigen is de structuur van het Papiaments Afrikaans en de woordenschat van het Papiaments is Latijn, vooral Spaans.

 

De persoonlijke voornaamwoorden van Papiaments zijn: (a) mi [ik] / (a) bo [jij] / e [hij / zij / het] / nos [wij] / bos (o) nan [yulie] / nan [zij] . Papiaments-werkwoorden zijn onveranderlijk. Dat betekent dat de werkwoorden niet afhankelijk zijn van het type persoon of aantal. In hoofd- en geordende zinnen moet je er een tijdsvorm voor plaatsen. Dit is om de tegenwoordige tijd, "ta", het verleden, "a" en voor de toekomstige tijd "lo", te benoemen.

 

Enkele voorbeelden van uitdrukkingen zijn: Mi ta papia / El a bai / Bosnan lo kome. [Ik praat / Hij ging / Jullie zullen eten].

Zoals we al zeiden, zullen de vormen van de werkwoorden NIET veranderen. Het is het partikel voor het werkwoord dat aangeeft in welke tijd de zin is.

Papiaments gebruikt, net als de Spaanse gerundio, ook de vormen –ando en –iendo.

Bijvoorbeeld: E ta kanando [Hij is aan het lopen] / Nan ta gritando [Ze zijn aan het schreeuwen].

 

Het alfabet van Papiamentu heeft ook 26 letters. Maar we kunnen met deze letters niet alle geluiden in deze taal aangeven. Daarom gebruikt Papiaments modificatie. Dit betekent dat het uiterlijk van sommige letters verandert door het gebruik van een accent, diéresis, etc.

De klinkers van Papiamentu zijn: a / e / i / o / u.

De gewijzigde klinkers zijn: è / ò / ù / u.

 

Daarnaast maakt Papiaments ook onderscheid tussen sterke klinkers en zwakke klinkers.

De sterke klinkers zijn: a / e / o. De zwakke klinkers zijn: i en u omdat ze soms klinken als j en w. Bijvoorbeeld in de woorden 'kabai' [paard] en 'Kòrsou' [Curaçao].

 

De enige gewijzigde medeklinker van Papiamentu is: ñ. Bijvoorbeeld in het woord ‘galiña’ [chicken]. Papiamentu heeft ook de bekende geluiden die door twee medeklinkers worden geproduceerd, dit zijn: ch / dj / sh en zj. Er zijn ook medeklinkers met een speciale betekenis zoals c / j / q / x. Normaal gesproken worden deze laatste letters niet gebruikt in het Papiamentu. Ze worden alleen gebruikt in combinatie met een andere medeklinker, in geometrie (bijvoorbeeld: CO2), eigen naam (Cathleen, Cindy) en geografische namen (Colombia, Connecticut, New York City, Quebec etc.)

 

Papiaments gebruikt ook tweeklanken en drieklanken.
Tweeklanken zijn twee klinkers die één geluid vormen:

​

Tweeklank: ai - ia - oi - io - ei - ie - eu - ou - ùi - iu

Kaiman, kaikai, mai, paila [krokodil, kieuw, oude dame, steelpan]

Gloria, fia, glasial, historia [Gloria, lenen, glacial, geschiedenis]

Keiru, rei, kabei, pleitu [wandelen / rondrijden]

Fiel, tienda, miedu, fiesta [trouw, winkel, angst, feest]

Dùim, kùif, flùit, brùin [duim, kuif, fluit, bruin]

Riu, skiu [rivier, verlegen]

Flambeu, leu, kangreu [fakkel, ver, krab]

Kouchi, fèrkout, sous, infrou [kooi, verkoudheid, saus, stekelige peer]

Roi, morkoi, ploi, konvoi [riool, schildpad, plooi / rimpel, bus]

Riol, bario, krio, avion [riool, buurt, kind, vliegtuig]

 

Drieklank zijn drie klinkers die één geluid vormen:

Drieklank: ieu - iou - iau - uai

Bieu - pieu [oud - luizen]

Bakiou - miou [gezouten droge kabeljauw - miauw]

Miau [miauw]

Zuai [wuiven/ zwaaien / gooien ]

 

De spelling van Papiamentu is sterk geëvolueerd. Maar we zijn er nog niet. Maar aangezien het te maken heeft met een geleidelijk proces, kunnen we nog steeds tevreden zijn met de belangrijkste resultaten die we al hebben bereikt.

​

 

​

Nu gaan we naar de hoek van: Spreek Papiamentu!

​

Deze keer willen we het opnieuw hebben over iets waar we het al over hadden in een van onze eerdere edities. Waarom doen we dit? Zoals we al hebben gezegd, heeft Papiamentu, dus ik, een moeilijke weg moeten doorkruisen om te zijn waar ik nu ben. Maar de laatste tijd lijkt het alsof ze mijn voeten weer in een verkeerde schoenmaat willen wringen.

 

Steeds meer zie ik verschillende mensen die mijn cadanz dwingen en die het woord ‘tur [allemaal]’ op mijn ‘tutu-voorhoofd' [1] proberen te plakken.

Slechts een paar jaar geleden hoorden we enkele tieners en enkele verslaggevers dit woord voortdurend in hun zinnen gebruiken, wanneer ze aantal of totaliteit wilden aangeven. Maar dit woord 'tur [allemaal]' werd in mijn zinnen op de verkeerde plaats geplaatst.

 

Ze gebruikten uitdrukkingen als:

​

      * Kiko tur tin di mira na e eksposishon ei?

      * Kiko tur boso ta bai hasi?

​

Zoals we al zeiden, dit is duidelijk een gedwongen Papiamentse vertaling vanuit de Nederlandse taal.

‘Wat allemaal ...’

​

Maar waar ik echt spijt van heb, is dat ik helaas heb moeten constateren dat sinds ik dat ter sprake heb gebracht sinds die dag (dus dat de mensen mij in de verkeerde weg proberen te dwingen, en dat ze mij zodoende op de verkeerde manier laten evolueren), dat mensen dat woord toch verkeerd bleven gebruiken in mijn zinnen.

Nu zie ik dat zelfs oudere mensen en de laatste tijd zelfs een belangrijke minister voortdurend dit woord verkeerd blijft gebruiken, zoals in de zin:

​

       * Kuantu tur e ta kosta ... ”

 

Jongens, dit is NIET mogelijk. Stop met het vergelijken van mijn ritme, mijn cadans en de vorming van mijn zinnen met vreemde talen.

​

Laat me dit wangedrocht meteen corrigeren!

​

       * Kiko tur tin di mira na e eksposishon ei?

Correct is:

       Kiko tin di mira na e eksposishon ei?

 

De zin zonder ´tur [allemaal] ´ geeft al aan wat er te zien is.

Of als je de nadruk wilt leggen, kun je bijvoorbeeld zeggen:

 

       Kiko ta tur loke tin di mira na e eksposishon ei?

of

       Kiko asina tin di mira na e eksposishon ei?

 

 

Laten we de volgende zin ook meteen corrigeren:

 

      * Kiko tur boso ta bai hasi?

 

Correct is:

 

       Kiko boso ta bai hasi?

of

       Kiko asina boso ta bai hasi?

 

​

En laat me de zin van onze minister onmiddellijk corrigeren, voordat ik een hartaanval krijg en deze rubriek niet meer kan beëindigen:

 

      * Kuantu tur e ta kosta ...

Correct is:

        Kuantu e ta kosta ...

Of bijvoorbeeld:

                Kuantu e ta kosta den su totalidat ...

 

​

Als we elke keer dat we Papiaments spreken, ons meer concentreren op de structuur van onze taal, of beter gezegd, elke keer dat we Papiamentu spreken, en worden gecorrigeerd door een taalkundige of artikelen zoals deze, als we van onze fouten leren, en als we ons best doen om de juiste vormen van onze taal te blijven gebruiken, dan zullen we zien dat het langzaam maar zeker makkelijker voor ons wordt.

​

Het probleem is dat veel van onze mensen zich niet druk maken, zelfs niet als je ze corrigeert. Sommige mensen kunnen zelfs heel boos worden en zullen het niet waarderen.

 

Maar we moeten onthouden dat als wij zelf de moeite niet doen om onze taal op de juiste manier te spreken, hoe is het dan mogelijk om een ​​correcte taal door te geven aan onze kinderen of de volgende generatie?

​

Dus leer van je fouten. Doe de moeite om onze taal op de correcte manier te spreken en te schrijven.

​

Dit zal niet alleen onze taal verrijken, maar het is ook een must voor ieder van ons die Papiaments spreekt en schrijft en die onze taal dagelijks blijven verspreiden.

 

Er is een gezegde dat zegt dat je zoveel vreemde talen als je maar wilt kunt spreken en schrijven.

​

Maar dat wanneer je in je super emotionele staat bent (super in vuur en vlam of super woedend), dat de enige taal die je beter domineert je moedertaal is. Denk er over na!

 

Mijn lieverds, tot de volgende keer in deze hoek Spreek Papiaments! En onthoud, doe me een plezier: Spreek Papiaments!

 

Dit was alles voor deze keer. Ik wil je niet te veel informatie tegelijk geven, opdat je niet moe wordt. Onthoud, ik wil dat je mijn pit en plezier blijft gebruiken in je dagelijkse gesprek.

 

Ik heb gesproken!

 

Hoogachtend,